राक्का चाइसेको दिम

-नयन चाम्लिङ

कै नुङ्मो दोँसि चाम्लिङ छाम्मा इस्खाल्यो । कैका रोदुङ ऐना चाम्लिङ सुङसि रुङ्मा पुनि न्योलोङ छैदिमे । कोरो कै ओहिङपा नाखौं इमो ला कै दोम्नो प्लिसिए थोलो ओको चैं हिङसिमा दुङ बानाको हिङे । आल्से केभा मिनाचिवा कैका ओको सुङसि इमो बुसिको बोखामा इमो ला इमो रिलुङ इमो रुङरिमा मिरुङे कोरो आल्से त्योको झारा मायङासेको हिङे । नेपालदाको ओहिङ्पाचिमो ला रिलुङ नो रुङरिमाचि ओको बोखामा पृथ्वीनारायण शाहवा इटोङ मुमा पिसि मु नाका ओहिङ्पाचिमो झारा खाले अधिकार ङाब्धा । वि।सं। १८३१ दा किराँत बोखामा त्योपा दुङ्मो गोरखा बोखामाङ इटोङ तिरा किराँत बोखामा मटै ऐना ओरु सुङसिचिमो बोखामा पुनि इटोङ तिरा त्योन्नाकाङ ओहिङ्पाचिमो लामो छाब्लाचि पाहुईदा रुङरिमाचि पाकासा । इतौ बोखा इतौ ला मिरुङानो खि्रम्माखिम्नि ल्युङला लामो छाब्लाचि खि्रम्मा तिरा । खि्रम्माखिम्दा ल्युङला बानानाकाङ इमोलालै छिम्सा पुदि । त्योपादुङमो शासकच्या खुचिमो हुङमारि सो मुमालै खि्रम्माखिम मुसा पड्वालामा तिरे नो लेसामि तोयमि तिर्मा तिरै मिरुङा । त्योको खँैसाको खारुना पाहिङिना कोरो कै इमोला माखाताको पाछैदिम्ना । त्योपा दुङ सुङसिमो दिममुमा इसाको ओरु लामो दिममुमा इसाको । ओस्को तिराङासापा पुनि दोम्नोना कुयाँ-कुयाँ छाब्लाचि लैँदाको हिङे । ला पोर्मा तिरे रेडियोदा टि।भि।दा रुङ्चि रुङमातिरे लानाका खि्रम्माखिम पिसि मुमा तिरे मिरुङापा ऐटा लामो लेसामि तोयमिचिवा राक्का दिखा पाओँटाको हिङे । खुचिमो योगदान देलै मायनो पाप्सैं ओको खारु इमो मामाबोखादा लेतेङासे । ओको खारु मुमा लाम खोमैपा झारालै इक्ले दोँसिकोच्या खिन्दिमादिम पामेङ ।
आल्से टुङ्मानि सेनुचैंपा इमो ला प्लिमा पाछिटा छै । इला प्लिपालैना खिस्या पामिएछै । सो चैं इमोला चैवापालै तारिङए काँ रुङै खैनि खैमोङ किसेम्भुदा ताथोदिमेङासिमे । इक्ले खैनि सो रुङ्मा पुनि तामैदिकासिमे । कै छैदिमे ठसुङवा ला पिछिन्दा पाकामै कोरो इत्तोङ पाछैदिमेको चैं ऐना । लादा छाब्लाचि पैनाको पुनि ऐना । काँ ऐनुङको हिङे लाङ पाकामो लादा लेपा छैपाचिङ पात्तिचोँ मिरुङे । हैखामादा पाकामोको खारुना दै पैना हला । कै इतोङ ठसुङदा हिङएनो दोम्नोचैं पाकामो थोलो त्योकोमो उम्लाम्कवादा ला प्लिपा छैपाचि युङमानो खाम्बाइमा चापुमे नाखो इमोला छाब्लादा मटै छिब्देनो हिङे नो दोंसि म्याम्मा मटै तिरे । त्योसोनो केभा भुन्दा केभा इमो ठसुङदा छाचामाचिलै प्लिमानो छाम्मा चैमाचि तिरे । छाचामाचिनाका मटै इला पोसा्र पुसे । इमो ठसुङमौ खि्रम्माखिम्दा लानाका पढामैमा तिरे रुङ्मेन इटोङ स्वोला मुमा तिरे ।
चाम्लिङ दोम्नो हिङ्ये रुङ्मा २०५८ दा खि्रप्सापा ४६ हजार पालैसाको हिङे । त्योपादुङ देनो ओसो तिरा त्योपा दुङ मिना पािखं्रप्सापा पुनि ल्युङपाला म्हैपा मुमालै इला पाप्लिसिम्कोवा चाम्लिङचि पिछा तिरि । आसो २०६८ दा याङमो मिना खि्रम्मा दुङ बानेङासे कै इला पाप्लिसिमेना नाखोँ २०५८ भुन्दा राक्का पिछे तिरे त्योसानो ओको कैका मिन्मा दुङ ताको हिङे । खोटाङनो उदयपुरदा मटै चाम्लिङचि पाहिङुचोँ ओरु ठसुङदा पुनि मिहिङे कोरो खुचि मिहिङेको ठसुङदा ओरु ला मिप्लिसेनाखों खुचिलै चाम्लिङदा पाखि्रप्सों खुचि ओरु सुङसिदा ङ मिखि्रप्से । त्योसोनो ओस्को खिकेको दिम हिङेनो ईला प्लिमाङ तिरे । कै इमो बोखादा कैङ अधिकार मुमातिरे रुङए नाखो इमोला रुङरिमाचि प्रुेमाङ तिरे । इमो सुङसिदा काँ मटै धालो छुदैं काँ मटै मै काँ मटै चोँ आङानुङ मटै धालो छुने रुङ्मा दिम छितिमे नाखों कै पुनि ओको बोखामादा दैचैँ मुमा चापिएको हिङये । ओस्को मिना टुङमा टुङ्मा नाका ख्रूम्मा तिरे टेम्मा टेम्मा नाका ख्रुम्मा तिरे ।

-बाँसबोटे ७, उदयपुर